Als men denkt aan kolonialisme, dan wordt er al snel gedacht aan de praktijken van de Spanjaarden en de Portugezen in de vijftiende eeuw, en ook die van Nederland later in de zestiende eeuw. Het is dan ook vrij bijzonder dat de korte aanwezigheid van de Zweeds-Amerikaanse religieuze groepering in Jeruzalem, de geschiedenis is ingegaan als een Zweeds-Amerikaanse kolonie. In dit artikel neem ik je mee naar waar deze mensen vandaan kwamen, en waarom zij ervoor kozen om te verhuizen naar Jeruzalem.
Je master in Scandinavië. Voor velen die dit lezen zal het geen vergezochte droom zijn. Gelukkig is er de EU. Over een visum hoef je je geen zorgen te maken, en door maar met je paspoort te zwaaien verdwijnt de rekening voor het collegegeld als de zon achter de Zweedse herfstwolken. Althans, dat dacht ik. Puntje bij paaltje stond er nogal een muur voor m’n neus: het gebrek aan een Zweeds BSN, en in het verlengde BankID. Dus, om de volgende invandrarna wat grijze haren te besparen, een simpele gids hoe overleef ik de Zweedse bureaucratie?
Iedereen die wel eens alcohol heeft gedronken in Zweden zal zijn opgevallen dat de prijzen daar veel hoger zijn dan in Nederland. Zo blijkt uit de gegevens van Eurostat dat de gemiddelde prijs van alcohol in 2020 bijna 65% duurder was in Zweden dan in Nederland. Dit riep bij mij vragen op. Waarom is alcohol zo duur in Zweden? Wat voor andere regels heeft Zweden omtrent alcohol? En wat voor effect heeft dit? Ik heb dit uitgezocht tijdens een onderzoek voor het vak De Wereld van de Mens, en voor deze editie van Noorderlicht wil ik mijn bevindingen graag in beknopte vorm met jullie delen.
“Big Brother is watching you.” Zelfs als je het boek van Orwell niet gelezen hebt, doet deze uitspraak wel een belletje rinkelen. In de huidige digitale wereld is er veel discussie over de beschikbaarheid en het gebruik van persoonlijke gegevens op het internet.
In Zweden lijkt dit sociale debat echter lang niet zo levendig als elders.
Maken zij zich dan niet druk over hun online privacy?
Als echte chocoladeliefhebber en iemand die al haar hele leven in Zweden komt, ben ik een besliste kladdkaka fan. Kladdkaka is een Zweedse chocoladetaart die van binnen plakkerig en zacht is. Ik heb het ondertussen al heel vaak gegeten bij verschillende Zweedse bakkerijtjes. Nou zijn ze natuurlijk altijd lekker, maar de allerlekkerste versie is te vinden in Ljugarn op Gotland, in een bakkerijtje genaamd Espegards Konditori. Na jaren gevraagd te hebben om het recept is het mij afgelopen zomer – toen ik eindelijk Zweeds sprak – gelukt.
Zweden staat erom bekend dat het voorop loopt in gendergelijkheid. Dat begint al in de kleuterklas. Zo zijn alle Zweedse scholen verplicht om te streven naar gendergelijkheid in de klas (Shutts et al. 3), maar er zijn ook Zweedse scholen die een extra stap zetten: de zogenaamde genderneutrale scholen. Deze scholen vermijden zoveel mogelijk het gebruik van han/hon (hij/zij) en gebruiken in plaats daarvan het Zweedse onzijdige voornaamwoord hen. Daarnaast passen ze verhalen en liedjes aan om traditionele genderrollen tegen te werken en wordt er geprobeerd gendergebonden gedrag te vermijden (Shutts et al. 4). Hier is veel ophef over ontstaan. Is genderneutraal onderwijs schadelijk voor kinderen?
Gaat het te ver, of is het juist nodig?
De Noordse munt is een langzame dood aan het sterven. Een toename in pinbetalingen,
online transacties en nu ook inflatie maken de munten steeds minder nuttig. Ik klink wellicht als een romanticus, gericht op het vastleggen van dat waardevolle stukje cultuur voordat het een stille dood ondergaat in de nevel van de geschiedenis. Toch heb ik vreemd genoeg totaal geen moeite met het verdwijnen van contant geld, hoewel ik mij ook bewust ben van het belang ervan. Ikzelf betaal ook nooit meer met een biljet, laat staan die paar tien- of twintigcentmuntjes in mijn bezit; of nog erger die ene één cent die je hebt weten te krijgen in Duitsland. En toch, ondanks alles, schrijf ik hier een ode aan de Noordse munt.
Al jaren staat Zweden bekend als een van de succesvolste landen van het Eurovisie Songfestival. Zweden heeft in totaal zeven keer gewonnen en onder andere ABBA (ʻWaterloo’) en Loreen (ʻEuphoria’ en ʻTattoo’) hebben grote hits gescoord met hun winnende nummers. Voorafgaand aan deze succesvolle nummers zit een nationale voorronde, Melodifestivalen. Door de jaren heen is dit programma uitgegroeid tot een van de grootste televisieprogramma’s van Zweden. Melodifestivalen heeft verschillende vormen gekend voordat het het programma werd dat we vandaag de dag kennen.
Noa neemt ons mee naar het hoge noorden van Zweden.
Folkhemmet is het politieke concept dat in Zweden als antwoord moest dienen op de verdeeldheid die de klassensamenleving van de twintigste eeuw had gecreëerd. De waarde die gehecht werd aan een gelijke behandeling voor iedere Zweed berustte op een gevoel van solidariteit en eenheid. Na de afgelopen landelijke verkiezingen is deze solidariteit ver te zoeken en wordt de Zweedse nationaliteit waar de idealen van folkhemmet als bouwstenen voor gediend hebben onder vuur genomen.
Het was vrijdag 14 januari 2022, rond half twee ’s middags. Het vliegtuig waar Rick en ik in zaten landde op Arlanda. Niet veel later stonden we in de aankomsthal, waar een ontvangst voor de studenten die naar Uppsala gingen klaar stond, dus voor Rick was het vervoer al geregeld. Ik mocht het zelf oplossen, dus liep ik, bepakt en bezakt, richting het station. Ik nam de Mälartåg van 14:29 richting Örebro. Met Monica Zetterlund op shuffle, twee koffers en een rugzak stapte ik in. De timing van Monica was trouwens geweldig. Toen de trein uit de tunnel onder Arlanda reed begon het volgende nummer: “Åh det är skönt, när mitt Stockholm är grönt... Sakta vi går genom stan...” Althans, sakta? 200 km/h haalt de NS niet eens. Nog geen twintig minuten later stopte de trein. Välkommen till Stockholms Centralstation. Thuis.
Het Eurovisie komt eraan! Nog maar een paar dagen en dan wordt in Liverpool het driedaagse televisiespektakel ingeleid op 9 mei. Nergens anders is het liedjesfestijn zo populair als in Scandinavië. De landen sturen dan ook altijd sterke nummers. Of ook dit jaar het Noorden het lukt om door te gaan naar de finale is uiteraard nog maar de vraag. Nu, zo'n paar dagen voor het Eurovisie begint, is het de perfecte tijd om nog even goed te kijken naar hun inzendingen. De perfecte aanleiding voor onze redactieleden Luca Bos en Rick van Staten om alle liedjes uit Noorwegen, Zweden, Denemarken, Finland en IJsland te recenseren.
