Från flytten till BankID: Hoe overleef ik de Zweedse bureaucratie?

Je master in Scandinavië. Voor velen die dit lezen zal het geen vergezochte droom zijn. Gelukkig is er de EU. Over een visum hoef je je geen zorgen te maken, en door maar met je paspoort te zwaaien verdwijnt de rekening voor het collegegeld als de zon achter de Zweedse herfstwolken. Althans, dat dacht ik. Puntje bij paaltje stond er nogal een muur voor m’n neus: het gebrek aan een Zweeds BSN, en in het verlengde BankID. Dus, om de volgende invandrarna wat grijze haren te besparen, een simpele gids hoe overleef ik de Zweedse bureaucratie?

Beeld: Rick van Staten

Nota bene:

Deze gids is gericht op voor onbepaalde tijd verhuizen naar Zweden, simpelweg omdat ik zelf naar Stockholm ben verhuisd en het hele proces heb moeten doorlopen. Voor Noorwegen en Denemarken, of een andere situatie dan studeren, zal het net weer wat anders liggen. Toch is dit hopelijk een handig overzicht van waar je allemaal rekening mee moet houden voor je verhuizing naar het Noorden.

Stap 1: Verzamel je papierwerk

In Zweden schrijf je je niet bij de gemeente in, maar bij de belastingdienst: Skatteverket. Meteen een waarschuwing: die zijn niet zo flexibel. Zorg dus dat je je zaakjes goed op orde hebt, nog vóór je verhuist. De belangrijkste papieren om te hebben zijn een paspoort, Europese zorgverzekeringspas, registratie van uitschrijving uit Nederland (die krijg je van de gemeente als je je uitschrijft), antagningsbevis (‘letter of acceptance’ van antagning.se) en een bewijs van inschrijving aan een erkende Zweedse universiteit. Zodra je dat allemaal verzameld hebt kan je door naar stap 2.

Stap 2: Skatteverket

Dan komt de eerste grote horde: het krijgen van een BSN, in Zweden personnummer. Iedereen die op uitwisseling is geweest kan het wel beamen: zonder die twaalf cijfers kan je in Zweden niks. Zelfs een bonuskaart voor de supermarkt krijgen is bijna onmogelijk zonder personnummer.

Voor je naar een servicekantoor van Skatteverket kan moet je nog even een ellenlange vragenlijst invullen. Zoek naar Flytta till Sverige en kies de juiste situatie. Je ziet nu een link naar de e-tjänst Flytt till Sverige. Vul de vragen in en print deze lijst uit. Neem deze, samen met je andere paperassen mee naar het kantoor van de belastingdienst. Tip: ga iets voor openingstijd in de rij staan. Het is in de middag vaak laaiend druk, en hiervoor een afspraak maken kan helaas niet.

Een medewerker van Skatteverket maakt nu kopieën van alle documenten die ze nodig hebben om je in Zweden te registreren (folkbokföra). Nu begint het vervelendste: wachten. Het duurt vaak minimaal vier weken voor je respons ontvangt. Ha tålamod!1

Stap 3: ID-Kaart

Äntligen! Du är folkbokfört.2 Geniet even van dit moment, leer de laatste vier cijfers uit je hoofd en stalk jezelf even op hitta.se. Een personnummer is één ding, maar helaas kom je er bij de verdere overheid nog niet ver mee. Je hebt namelijk ook een BankID, de Zweedse tegenhanger van DigiD, nodig om écht in de Zweedse maatschappij mee te kunnen draaien. De naam verraadt het al: hiervoor zal je naar de bank moeten en een bankrekening openen. Voor je dit kan doen zul je een Zweedse ID-kaart moeten aanvragen: de Skatte ID. Die heeft de bank namelijk nodig omdat dit het enige officiële bewijs van permanent verblijf is.

Om een Skatte ID aan te vragen, maak je een afspraak bij Skatteverket. Betaal ruim voor de afspraak de 400 SEK aanvraagkosten, die moet namelijk bij Skatteverket binnen zijn zodra je voor de aanvraag komt. Neem naar de afspraak ook je paspoort mee. Een ID-kaart volstaat niet. Een pasfoto meenemen is ook niet nodig, die wordt tijdens de afspraak gemaakt. Zodra je ID binnen is krijg je een SMS. Haal hem op bij hetzelfde kantoor als waar je je ID aangevraagd hebt. Neem het aanvraagbewijs én je paspoort mee. Nu kan du visa ett svenskt leg hos Systemet!3

Sidenote:

Zweden heeft twee soorten ID-kaarten: de Skatte ID en Nationellt ID. Die laatste kan je alleen krijgen als je Zweeds staatsburger bent. De Skatte ID is voor alle inwoners van Zweden.

Stap 4: BankID

Nu komt het leukste: de bank. Eindelijk een Zweedse bankrekening. Hier verschilt het proces echt van bank tot bank. Een eenduidig stappenplan is daarom moeilijk te geven. Hieronder daarom een aantal algemene tips voor het contact met de bank zodra je er een gekozen hebt:

  1. Banken zijn in Zweden nog korter open dan in Nederland. Vaak alleen doordeweeks van 10-15 uur. Je kan dus het beste vooraf een afspraak maken om een rekening te openen. Dan heb je meteen iemand die er echt verstand van heeft die je door het hele proces kan helpen.
  2. Zorg dat je in ieder geval de welbekende lijst met documenten bij je hebt als je je aanvraag doet: paspoort, Skatte ID, bewijs van aanname en bewijs van inschrijving aan de universiteit.
  3. Wees duidelijk dat je nieuw bent in Zweden en dus nog geen BankID hebt. Zweedse banken laten je het graag zelf regelen, maak daarom duidelijk dat je het niet zelf kán regelen.
  4. Als alles eenmaal gelukt is en je je BankID hebt zul je nog één keer met je pinpas en SkatteID naar de bank moeten om Mobilt BankID aan te vragen. Dit kan je helaas niet zelf als je geen Zweeds staatsburger bent

Leuk hè, emigreren? Ja, er komt een hoop gedoe bij kijken. Het belangrijkste is geduld te hebben. Het duurt allemaal soms gewoon lang, maar als je te snel wil gaan, worden dingen juist alleen nodeloos ingewikkeld (geloof me, ik ben vier keer vaker dan nodig bij de bank geweest). Zolang je alles op orde hebt valt er niks te vrezen. Mijn tip is een plastic documentenmap met alle in stap 1 genoemde papieren altijd bij te hebben. Zo weet je zeker dat je altijd alles bij je hebt. Houd moed en voor je het weet swishar du bara!4

  1. Vertaling: Heb geduld!
  2. Vertaling: Eindelijk! Nu sta je in de Zweedse Basisregistratie Personen.
  3. Vertaling: Nu kan je een Zweedse ID-kaart laten zijn bij Systembolaget.
  4. Je zou dit kunnen vertalen als “Stuur je even een Tikkie”. Swish is meer of minder de Zweedse versie van Tikkie. Het is bij veel kraampjes op (kerst)markten bovendien de enige betaalmethode, en eigenlijk onmisbaar als je in Zweden woont.

Geschreven door

Bob Walsarie Wolff

Bob, alumnus Scandinavië Studies/Zweeds en oud-voorzitter van Nordom, is masterstudent Taalwetenschap & Meertaligheid aan de Universiteit van Stockholm. Zijn interesses liggen in taalkunde (in het bijzonder Fins-Oegrisch), Scandinavische geschiedenis en -architectuur.

See author's posts