25 februari 2022. Aç ayı oynamaz – een hongerige beer danst niet – aldus mijn Turkse vriendin die graag eerst een hapje wilde eten voor we op de boot naar Helsinki zouden stappen. ‘Eerst eten, dan zien we verder’ bedoelen de Turken met dit spreekwoord, maar ook de letterlijke vertaling zette me aan het denken. Nog geen 24 uur eerder viel Rusland Oekraïne binnen. “Die beer danst toch behoorlijk”, zo was mijn gedachte. Nu weet ik ook best dat je spreekwoorden niet te letterlijk moet nemen (probeer ‘boter op je hoofd hebben’ maar eens uit te leggen), maar toch hield die Russische beer me even bezig. Zeker toen ik me bedacht dat we ons alleen maar dichter naar de Russische grens zouden begeven met dat tripje naar Helsinki. “Ach, weet je nog hoe de winteroorlog afliep? Ik denk dat we weinig te vrezen hebben”, sprak een andere vriend terwijl hij een kanelbulle in z’n mond stak. Een punt had hij zeker.
Het besluit van Zweden om lid te worden van de NAVO werd door velen gezien als het einde van een tijdperk. Een tijdperk waarin Zweden bekend stond als een neutrale speler binnen de wereldpolitiek. De status van het land als ‘niet oorlogvoerend’ tijdens de Tweede Wereldoorlog is hiervoor een vaak genoemd voorbeeld. Hoe neutraal de positie van Zweden daadwerkelijk was tijdens de Tweede Wereldoorlog valt te betwisten, en is dan ook een veel besproken onderwerp. Ik ga echter kijken naar een andere gebeurtenis die de reputatie van Zweden als een neutraal land tegenspreekt. Namelijk de mate waarin de Zweedse FRA, een regeringsagentschap dat verantwoordelijk is voor het onderscheppen van radiosignalen, en de Amerikaanse NSA, de geheime dienst van de Verenigde Staten, nauw hebben samengewerkt sinds de Koude Oorlog. Deze informatie werd vrijgegeven door klokkenluider Edward Snowden in 2013, en leidt tot een belangrijke vraag: Heeft Zweden sinds de Tweede Wereldoorlog ooit daadwerkelijk gehandeld naar haar neutrale status, of kunnen we het land zien als een wolf in schaapskleren?
