Beeld: Rick van Staten / Nordom-archief
Laten we teruggaan naar het begin, de oprichting van Nordom in 2000. De vereniging vindt zijn oorsprong in de ideeën van Rieko van Silfhout, Roelien Kramer en de iedereen bekende Lissan Taal-Apelqvist. Ook in die prille beginjaren beschikte Nordom over een logo, alhoewel er nog geen kenmerkende opmaak bij hoorde. Centraal in het logo stond een Vikingschip, met daaronder een vlak met daarin groots de naam van de vereniging. Dit tekstvlakje werd onderbroken door het Vikingschip, waardoor het zwart en wit elkaar afwisselden. Tegenwoordig zou het misschien iets te druk gevonden worden, maar professioneel is het zeker wel te noemen. Als men de archieven induikt en het afgedrukt ziet staan op bladpapier, is het zowel verrassend statig als speels.
Dat vergeet men wellicht snel nu, maar toen Nordom werd opgericht stond de digitale wereld net op het punt zijn puberteit in te gaan. Nordom communiceerde voornamelijk op papier en de vormgeving paste daar goed bij. Tegenwoordig wordt vaak gezegd “hoe eenvoudiger, des te beter”, maar complexere vormen konden best goed werken op papier en andere fysieke media omdat je ze simpelweg van dichtbij kon bekijken. Hetzelfde geldt voor het oude Nordom-logo. Het is wellicht (onnodig) complex, maar draagt afgedrukt op briefpapier toch enige vorm van statuur uit. Vormgeving volgt altijd de functie en het medium, zo zullen we ook later zien.
Nordom bleef echter niet hangen in het “papieren tijdperk”. Het had al vroeg een eigen website, maar in de zomer van 2003 kwam een versie die het lang volhield. Dit was nogal een typische website uit de vroege 21e eeuw, met hyperlink na hyperlink die je (hopelijk) bracht naar de benodigde informatie. Opvallend is dat hij bijzonder rustig is, zeker als je in gedachte houdt dat websites uit deze tijd nogal chaotisch konden worden: bewegende plaatjes, heft ige kleurtjes en golvende teksten. Nee, voor Nordom is gekozen om het monochromatische logo door te voeren in de grijze, bijna statige website. Dat blijkt ook zo bedoeld te zijn. De maker, Ernie Ramaker, zegt in een artikel voor onze voorloper, het Nordomblad, dat “det er meininga at innhaldet skal koma fyrst, og at sidene skal vera enkle og lett overskodelege”. Omdat Nynorsk niet een vaardigheid is die de meesten meer beheersen: Het is de bedoeling dat de inhoud op de eerste plek komt en dat de pagina’s simpel en goed te overzien zijn. Wellicht is de Scandinavische soberheid ook doorgedrongen tijdens het maken van dit ontwerp.
Het duurde echter niet lang voordat Nordom een grootschalige verandering in stijl ging doormaken. In december 2004 werd in het Nordomblad een nieuw logo geïntroduceerd voor de studievereniging. Het logo kan het best omschreven worden als een turquoiseblauwe cirkel die in vieren is gedeeld door een Scandinavisch kruis, waarbij het kwartje rechtsboven plaats heeft gemaakt voor de naam van de vereniging. Het is een verraderlijk simpel logo, want wie hetzelfde artikel leest zal ook snel leren dat er een lange weg voorafging aan de introductie ervan. Het ontwerp moest “fellesskandinavisk” zijn en de verschillen tussen de individuele landen van het Noorden dus overbruggen. Al snel vielen verscheidene ideeën af: knäckebröd, fjorden, bossen en zelfs het noorderlicht. Dat laatste idee werd afgewezen omdat het “te vaag” zou zijn.
Eén ding hadden al deze ideeën echter gezamenlijk; dat Denemarken dwarslag. Geen van deze Scandinavische symbolen zijn echt exemplair voor het zuidelijkste deel van Scandinavië. Men kwam uiteindelijk uit op de Poolcirkel én het Scandinavische kruis. Dat laatste was niet alleen gemeenschappelijk voor het hele Noorden, maar óók nog eens Deens van oorsprong. De Deense blokkade was opgeheven. Het kruis zou de definitieve verwijzing worden naar het Scandinavische karakter van de vereniging.
De onzekerheden over een jonge studievereniging spatten echter van de tekst af. Het leidde tot enkele opmerkelijke keuzes. Zo komt de cursivering van de -om in Nordom voort uit de angst dat mensen het lazen als Nor-dom, in plaats van Nord-om. Ook werd uiteindelijk gekozen om ‘studievereniging scandinavistiek’ toe te voegen uit angst dat het gehele beeldmerk ook geïnterpreteerd kon worden als een voor een “Noorse beroepsvereniging voor garnalenpellers of de Finse wegenwacht.” Persoonlijk denk ik dat die angsten iets te ruimdenkend waren voor een kleine vereniging als de onze, maar al die kronkelige wegen leidden wel uiteindelijk tot het mooie logo dat we vandaag de dag trots kunnen gebruiken.
De verandering van het logo leidde ook tot veranderingen op de website, alhoewel deze niet erg ingrijpend waren. De hoofdkleur werd simpelweg veranderd in blauw om het nieuw logo goed aan te vullen. Hierna volgt echter een lange periode die ik aan wil duiden als ‘huisstijlstagnatie’, wat tevens een mooi woord is voor Scrabble. Lange tijd werd er namelijk amper iets gedaan met het uiterlijk van de vereniging. Tot aan 2015 bleef de website er hetzelfde uitzien, ondanks dat in die tijd websites er al heel anders uit waren gaan zien.
In 2015 kwam dan eindelijk een nieuwe website. Deze zag er dan wel eigentijds uit, maar ontbrak karakter. Aan het einde van 2018 kwam de website tot stand die ik kende toen ik lid werd van Nordom: vooral heel erg wit, maar wel met de toevoeging van verscheidene afbeeldingen uit elk Scandinavisch land die anders was per pagina. Nordom durfde zijn eigenzinnige karakter eindelijk iets te tonen.
In 2020, het jaar dat ik begon aan de studie scandinavistiek, was er een ontwerpcompetitie voor Nordom-merchandise. Ik was na de aankondiging van de competitie meteen gestart aan een ontwerp, klaar voor een intense wedstrijd. Uiteindelijk zou ik echter de enige inzending zijn en hem dus vrijwel automatisch winnen. Dit klinkt misschien allemaal heel zelfophemelend, maar het is belangrijke achtergrondinformatie. Het ontwerp was namelijk gebaseerd op rosemåling, een kunststijl die voornamelijk bekend is uit Noorwegen maar ook in de andere landen voorkomt. Denk aan de kurbits die geschilderd is op Dalapaarden of de geschilderde stoelen in almuestil uit Denemarken. Allemaal eigenlijk precies hetzelfde: gestileerde bloemen en bladeren vervlochten in dynamische composities. Die stijl gebruikte ik om alle nationale bloemen (want ja, elk Noords land heeft een nationale bloem) af te beelden.
Het uiterlijk van Nordom was in die tijd erg verouderd en veel van ons wilden er iets aan doen. Omdat ik het jaar daarop een positie ambieerde in het bestuur, greep ik meteen mijn kans om alle elementen samen te brengen tot één huisstijl. Eva van Maanen en ik hadden besloten om een tweekoppig hoofd te vormen, maar zij liet de huisstijl (grotendeels) over aan mij. Het was op 17 mei 2021 dat ik besloot alles te gaan verwerken in een veel te gedetailleerd handboek die bij het aantreden van ons bestuur meteen in gebruik genomen werd. De nieuwe huisstijl moest het karakter van onze vereniging en haar leden weergeven; een dynamische, moderne groep die desondanks ook eerbied heeft voor het verleden. Én Scandinavisch. Tevens zou de huisstijl een professioneel uiterlijk moeten geven aan onze kleine vereniging en daardoor ondanks onze onopvallende grootte toch opvallen.
De grondslag van de huisstijl bleef het logo, minimaal veranderd van het ontwerp uit 2004. Toch is er één belangrijk onderdeel veranderd, de kleur. Deze ging van een turquoise-achtig blauw naar een heldere donkerblauw. Samen met heldere tinten rood en geel zouden dit de basiskleuren gaan vormen van de vereniging. Het zijn de kleuren van de vlaggen in het Noorden; Groenland tot Finland kan je er mee maken. Bovendien zorgt het voor de energieke en jeugdige blik die wij als studievereniging toch horen te hebben. Kracht in beeld brengt ook kracht in daden, zal ik maar zeggen.
De andere grote toevoeging is de rosemåling, meegenomen uit het eerder besproken ontwerp. De rosemåling moet binnen het geheel van de huisstijl de traditionele kunst, cultuur en geschiedenis van het Noorden uitdrukken. Een groot deel van onze studie gaat nou eenmaal over terugblikken op het verleden. Máár, we trekken er ook lessen uit voor het nu. Daarom is er gekozen voor een simplistische weergave, die het dynamische en moderne karakter van de vereniging moest uitbeelden. Moderne traditie, noemde ik het. Bovendien moest het net dat stukje beweging binnen het geheel brengen, aangezien de rest van de huisstijl Scandinavisch sobertjes was.
De huisstijl heeft allerlei eigenaardigheden, die het unieke karakter van onze vereniging visueel moeten uitbeelden. Zo heeft elk land een bijbehorend rosemåling-patroon, die gebruikt kan worden voor activiteiten die gaan over een bepaald land. Een goed voorbeeld is de Finlandweek uit 2021. Er is zelfs Vikingvariant in de stijl van een runensteen, inclusief de naam van de vereniging in Oudnoords. Ook bestaan er vaste kleurencombinaties voor elk land; rood-wit voor Denemarken, blauw-wit voor Zweden, roze-blauw voor Noorwegen enzovoort. Het belangrijkste aspect heeft echter toch wel te maken met het logo. Nordom moest plek gaan innemen en durven er te zijn: Dus weg met die ondertitel ‘studievereniging scandinavistiek’. Het moge wel duidelijk zijn dat dit geen vakvereniging voor garnalenpellers of de Finse wegenwacht is. Nordom is een trotse studievereniging!
De jaren na mijn bestuursjaar is de huisstijl vastgehouden door beide opvolgende besturen. Hij heeft echter niet stilgestaan; er zijn allerlei vernieuwingen geweest. Meest opvallend is natuurlijk de nieuwe stijl van Noorderlicht, dat in 2022 een nieuwe doorstart kreeg. De stijl past binnen die van Nordom, maar heeft zo zijn eigen trekjes – om dit artikel niet al te lang te maken, zal ik daar maar niet over beginnen. De inbreng van Bob Walsarie Wolff in het voortleven van de huisstijl was een ingrijpende vernieuwing van de website, waarbij ook allerlei icoontjes in geest van de huisstijl werden toegevoegd. Ook heb ik tijdens het bestuur van Bob voor de verschillende afspeellijsten op de Nordom-Spotify nieuwe illustraties gemaakt. De tijd zal leren wat voor innovaties dit jaar (en hopelijk de jaren erna) zullen brengen. Ondanks dat er een zekere basis ligt, hoort een huisstijl altijd mee te veranderen met de tijd. Dat heeft deze terugblik wel bewezen.
Door al die jaren heeft Nordom dus heel wat stilistische veranderingen doorgemaakt. Desondanks kan er gesproken worden van één gemene deler: het uitdrukken van dat unieke karakter van ons aller studievereniging. Een vereniging die kleinschalig is, maar best wel wat heeft weten te bereiken door de jaren heen. Een die de blik altijd vooruit heeft, maar ook nog vaak terugblikt op al het leuke wat door de jaren heen is gebeurd. Een vereniging die zowel door periodes van Deense dwarsheid als moderne traditie ging. Kortom: de Studievereniging Scandinavistiek Nordom.
Geschreven door
