Eerst even vaststellen waar we het precies over hebben. Epcot is een van de parken in het Walt Disney World Resort, in de zuidelijke Amerikaanse staat Florida. Hoewel het volledig in handen is van Disney, zal je hier weinig van de iconische prinsessen vinden. In plaats daarvan is het park een soort eeuwige wereldtentoonstelling, waarbij een deel gewijd is aan technologie en wetenschap en een ander aan de verschillende culturen op aarde: de World Showcase.
Bij de planning van het park werd er vanuit Disney ook een Scandinavisch paviljoen beoogd, maar omdat zij destijds sterk afhankelijk waren van sponsoren moesten zij daarvoor wel financiële steun krijgen van de Scandinavische landen. Hoewel ze in de hoop dat alle drie zouden meewerken alvast een replica van een Deens huisje hadden gemaakt, hapte uiteindelijk alleen Noorwegen toe. De Noren zagen vooral kansen om toeristen te lokken vanuit de hele wereld. De Noorse overheid investeerde ruim 10 miljoen dollar in het paviljoen, daarnaast voegden enkele Noorse bedrijven nog ruim 30 miljoen toe. Met de financiële steun uit Noorwegen kon Disney eind jaren ‘80 dan eindelijk beginnen aan hun versie van het Scandinavische land.
Dat er zoveel verschillende partners betrokken waren bij de totstandkoming van het paviljoen leidde tot grote veranderingen in de voorgelegde plannen. Disney had namelijk voor ogen om het traditionele, mythische Noorwegen te presenteren. Bezoekers zouden in een bootattractie meegevoerd worden door een wereld vol Vikingen, trollen en andere magische wezens. De Noorse investeerders waren echter niet onder de indruk. Het moderne Noorwegen moest ook aan bod komen. Het uiteindelijke resultaat was een ongemakkelijk compromis – een bootattractie waarbij bezoekers geconfronteerd werden met zowel trollen als olieplatformen –
genaamd Mælstrom.
Wellicht vat de wandschildering bij de opstapplek de attractie wel het best samen. Het was een nogal bonte samenstelling. Naast de trollen en het altijd aanwezige olieplatform waren er ook vissersboten, ijsberen en een cruiseschip op te zien. De bonte boel ging door in de attractie zelf, waar je meteen werd ontvangen door alvader Odin zelf. De woorden die hij uitsprak zijn nogal bekend geworden: “You are not the first to pass this way, nor shall you be the last. Those who seek the spirit of Norway face peril and adventure—but more often find beauty and charm.”
Charme had de attractie dan ook wel, in al zijn veelzijdigheid. Het avontuur begon tussen de Vikingen, zoals Disney al voor ogen had. Langs de langschepen en -huizen werden gasten geleid naar een magisch bos. Daar vond een confrontatie plaats met een nøkk – een watermonster – en een driekoppige trol. De trol stuurde de boot achteruit terug over een waterval, waardoor de spanning wat toenam. Niet alleen de spanning nam toe, maar ook de invloed van de Noorse investeerders. Nadat gasten langs de fjorden gevuld met magische wezens waren geroetsjt, maakten ze een korte detour langs de Noordpool. Noorwegen moest natuurlijk gepresenteerd worden in al zijn diversiteit, dus ook de ijsberen van Svalbard. Na een laatste val door de fjorden kwamen gasten in de meest opmerkelijke scène van de attractie. Een stormachtige Noordzee met in het midden hét symbool van modern Noorwegen – het olieplatform. Na deze heftige confrontatie met de werkelijkheid stapten gasten uiteindelijk uit in een gezellige kleine haven.
Ondanks de vreemde combinatie van elementen werd Mælstrom al snel een klassieker voor vele Epcot-liefhebbers. Het was een attractie die de bijzondere kanten van Epcot liet zien, een park dat heel anders moest zijn dan de magierijke Magic Kingdoms. Ter lering ende vermaak, dat was het motto dat gold voor Epcot. De nogal eclectische attractie paste daarbij; gasten werden niet alleen vermaakt met fantasierijke werelden, maar ook geconfronteerd met de harde realiteit van de echte wereld. Noorwegen is nou eenmaal het land van magische trollen én ruwe olie.
De magie die de vele Epcot-fans beleefden in de attractie, werd echter niet gedeeld door andere bezoekers. Mælstrom was in het begin een populaire attractie, maar de tijd liet zijn sporen achter. Het spektakel van de jaren ‘90 was al snel niet zo spectaculair meer. Ook Noorwegen zag het paviljoen niet meer zitten na de eeuwwisseling. De aanwezigheid in het Disney-pretpark leverde niet het aantal toeristen op dat ze hadden verwacht. In 2005 trokken ze zich officieel terug als financier en lieten de hele bonte boel over aan Disney.
Het paviljoen viel in verval. Disney had geen zin om geld te investeren in een zinkend schip. Tot 2013 – Frozen komt uit. De film die is geïnspireerd door een Deens sprookje en de Noorse cultuur wordt een globaal succes. Disney ziet kansen om zijn meest populaire film aller tijden in te zetten om het Noorwegen-paviljoen nieuw leven in te blazen. Het jaar erna, in 2014, wordt dan ook de ombouw van Mælstrom aangekondigd. Het olieplatform moest plaatsmaken voor Anna en Elsa.
De Frozen-metamorfose blijkt een enorm succes te zijn, Frozen Ever After zoals de boottocht werd hernoemd heeft bijna dagelijks de langste wachtrijen in het park. Frozen neemt ook de rest van het Noorwegen-paviljoen over. In de staafkerk-replica zijn nu al twee tentoonstellingen geweest over hoe Noorse en Samische cultuur de films heeft geïnspireerd. In het Royal Sommerhus, een kopie van een huis uit Sverresbrog, kunnen gasten Anna en Elsa in levenden lijve ontmoeten. De excentrieke mix uit de tijd van Mælstrom maakt zo langzaam plaats voor een homogene fantasiewereld.
Naast de waardering voor Noorse cultuur, speelde dus vooral geld een belangrijke rol in het bestaan van het paviljoen in Epcot. Het stukje themapark raakte al snel verouderd door desinteresse van beide betrokken partijen. Het nog zo zorgvuldig geplande pakket van Noorse clichés paste al kort na de eeuwwisseling niet meer in het nieuwe imago van Noorwegen als groen en vooruitstrevend land. Disney zelf was ook niet tevreden en pakte de eerste kans om opnieuw te beginnen. Daarmee is “échte” Noorse cultuur wellicht verdwenen, maar voor wie een stukje Noorwegen wil ervaren onder een hete zon, nodigt het paviljoen je nog altijd uit om te dansen op Noorse volksdeuntjes.
Geschreven door
