Deze week een ander soort artikel dan normaal. Ik voelde de drang om over fast-fashion te schrijven. Nu is dit onderwerp niet perse Scandinavië gericht, toch gaat het ook over Scandinavië, aangezien het een wereldwijd probleem is én ik denk dat iedereen binnen 30 seconden minimaal drie fast-fashion brands uit Scandinavië kan benoemen en er waarschijnlijk ook nog wat van in de kast heeft hangen. Lieve lezers, het is een groot en dringend probleem.
Ik vertrouw het woord ‘duurzaam’ niet meer. Ik kan het geluid ervan nauwelijks meer horen, de manier waarop merken het gebruiken om je onnodige dingen te verkopen die je niet nodig hebt. Ik kan bijvoorbeeld het feit niet verbergen dat ze de mensen achter hun kleding en producten nog steeds niet genoeg betalen. Onze ogen worden weggenomen van de schoonheid van het echte verhaal naar de leugens om onze hebzucht te bedekken. Zag iedereen kleding maar als handen, natuur, culturen, samenwerkingen, materiaal, families, aarde, moeite, stoffen, passie en de liefde achter elk kledingstuk. Wij vertalen al eeuwen onze wereld door middel van stof. We baden tot het goddelijke met kettingen en naaiden onze wensen in stof met zijden gesponnen draden, waar is deze magie gebleven en hoe kan het dat deze magie ooit verstoord is? Wat is er gebeurd?
Ik denk dat het begin van de massaproductie en de start van de ‘duurzaamheidspolitiek’ te vinden is in de negentiende eeuw. Er zijn pakweg drie ontwikkelingen in het negentiende-eeuwse modesysteem die vandaag de dag nog steeds actueel zijn: massaproductie en schaalvergrotingen, (de opkomst van) ready-to-wear in warenhuizen en het verschuiven van arbeid naar goedkope arbeiders vanwege de behoefte naar goedkopere en verhoogde arbeidsproductiviteit. De industriële revolutie speelde een belangrijke rol bij overgang van productie en consumptie van textiel in het negentiende-eeuwse Europa. De massaproductie van kleding begon ongeveer halverwege de negentiende eeuw, toen sommige fabrikanten kleding begonnen te produceren die niet gepast hoefden te worden. De snelle verschuiving van op maat gemaakte kant-en-klare kleding tijdens de industriële revolutie werd gestimuleerd door de grote toename van buitenlandse arbeidskrachten.
Veel uitvindingen uit deze periode waren direct of indirect van toepassing op de textielindustrie. Het eindresultaat van de uitvindingen zoals het weefgetouw, de stoommachine en de naaimachine resulteerde in dat textiel sneller, in grotere hoeveelheid en goedkoper kon worden geproduceerd. In 1820 werd er in een inches gemarkeerd meetlint geïntroduceerd die standaardisering mogelijk maakte, dit hielp bepalen hoe de maten beter konden worden aangepast voor massaproductie. In de beginjaren van de industrialisatie bleven de arbeidskosten lager dan die van stof, waarbij vrouwen thuis veel met de hand naaiden, terwijl het maken, snijden en inspecteren van patronen van afgewerkte producten onder toezicht van de kleermaker in zijn winkel stonden. Terwijl consumenten profiteerden van een grotere verscheidenheid aan goederen tegen lagere kosten, leden textielarbeiders er vaak onder doordat de fabrieken veel geschoolde wevers vervingen door ongeschoolde arbeiders en migranten tegen lagere lonen.
De ontwikkeling van ready-to-wear resulteerde in schrijnende arbeidsomstandigheden en klimaatproblemen. Als we tegenwoordig een kledingstuk kopen dat we willen, hebben we de neiging om even tevreden te zijn en uiteindelijk het weer te dumpen omdat we iets beters hebben gezien. We leven in een cultuur waar vervanging doodnormaal is. We vervangen omdat de kwaliteit van de kleding elk jaar afneemt en de trends veranderen zo snel dat we het niet kunnen bijhouden. Dit leidt tot massaproductie van goedkope wegwerpkleding. De meeste kleding wordt gemaakt in landen waar de rechten van werknemers beperkt zijn of niet bestaan. Productielocaties veranderen regelmatig van locatie, op zoek naar steeds goedkopere arbeidskosten. Uitbuiters maken misbruik van arme bevolkingsgroepen die geen andere keus hebben dan te werken voor enig salaris, onder alle arbeidsomstandigheden.
Duurzaamheid is niet te koop. Duurzaamheid vind je terug in de relatie die we hebben met de wereld om ons heen. Ik denk dat mogelijke oplossingen liggen bij gemeenschappen over de hele wereld en hun relatie tot stof. De oplossingen behelzen de impact die de kledingindustrie op het milieu, cultuur en de traceerbaarheid en transparantie heeft.
Door reeds bestaande stoffen en organische materialen te gebruiken en door samen te werken met ambachtslieden uit gemarginaliseerde gemeenschappen is deze verandering een reis. Door constante interactie met lokale partners kunnen we proberen het bewustzijn te vergroten over het belang van milieubescherming en kunnen we onszelf onderwijzen over verantwoorde acties zoals overschakelen op groene energie, waterbehandeling en afvalvermindering. Op deze manier kunnen de ambachtslieden zichzelf, hun families en hun gemeenschappen versterken en uit de armoede halen en nieuwe kansen creëren. Het ondersteunen van lokale ambachtslieden is een belangrijk onderdeel van waarom en hoe we een verschil kunnen maken: van natuurlijke verf experts in Oezbekistan en Afghanistan tot wevers en naaisters in Centraal-Azië en daarbuiten. Op deze manier kunnen gemeenschappen en hun culturen zelfstandig in stand blijven en bloeien. Ten slotte is volledige transparantie over materialen, partner families en de uiteindelijke verkoopprijs van alle producten echt noodzakelijk. De werkelijke kosten van elk kledingstuk kunnen worden onderverdeeld in arbeid, materiaal, werkkosten, transport en de kosten die wij niet zien. Hierbij moeten we overgaan op een verantwoorde manier met de mooiste materialen en getalenteerde ambachtelijke gemeenschappen omgaan om unieke stukken te co-creëren.
De industriële revolutie heeft een grote stempel op ons allen achtergelaten. Ik geloof er echter in dat door op een verantwoorde manier samen te werken met ambachtelijke gemeenschappen over de hele wereld, we ons weer in contact kunnen brengen met de magie die mode kan zijn. Kleding maken met ethiek, verantwoordelijkheid en liefde leidt tot kleding die we voor altijd zullen koesteren. Niets verbindt ons meer dan ons menselijk vermogen om onze wereld te creëren en te verbeteren door middel van kunst. Ik geloof dat het binnen deze viering van creativiteit we het huidige ontwrichtende verhaal kunnen veranderen. Duurzaamheid is niet te koop, maar zit in onze verbinding met creatie en met alles waarmee we omgaan. Dat is de sleutel tot duurzaamheid, niet een slim marketing bureau dat ons een duurzame toekomst verkoopt.