Iemand die dit niet is vergeten, is Donald Trump. Nog niet zo heel lang geleden wilde hij Groenland immers kopen van Denemarken. Groenland zou namelijk meerdere voordelen met zich meebrengen. Al in de Tweede Wereldoorlog plaatsten de nazi’s hier weerstations en kreeg de VS daarnaast tijdelijk het recht van Denemarken om het eiland te verdedigen, onder licht protest van Groenland. In 1946 probeerde de VS het eiland te kopen, maar zonder succes. Vanwege de strategische ligging en de dreiging van de Koude Oorlog, kreeg het land wel toestemming om hier militaire acties te ondernemen. Er is in de jaren zestig zelfs een volledige stad én nucleaire basis gebouwd onder het ijs. Het project bleek uiteindelijk onpraktisch en is stopgezet, waarna er decennialang weinig veranderde.
Trump zou volgens The Washington Post 1.700 miljard dollar geboden hebben, bijna 552 keer zoveel als het BBP van Groenland en meer dan vier keer zoveel als dat van Denemarken. En hoewel dit aanbod meteen is afgewezen, heeft Denemarken wel toegezegd bereid te zijn tot een intensievere samenwerking op Groenland. Dit gigantische bedrag illustreert heel duidelijk hoe landen een steeds groter belang hebben bij een eigen aandeel in het Arctische gebied.
Maar niet alleen de strategische ligging is een belangrijke factor in de toenemende interesse in Groenland. De laatste jaren zijn er ook een hoop belangrijke stoffen en mineralen aangetroffen, die vanwege de klimaatverandering een stuk makkelijker te delven zijn. Daarnaast zorgt het smelten van de ijskappen op de Noordpool voor kortere handelsroutes in het Arctische gebied. Dit is een zeer competitieve strijd omdat deze route aanzienlijk korter is dan de huidige trajecten. Hierdoor wordt het in één klap veel makkelijker en sneller om te handelen met die kant van de wereld. Groenland heeft nu een nóg strategischere positie gekregen omdat het voor een groot deel langs deze route ligt. Er zijn steeds meer ogen op het eiland gericht omdat veel landen ook van deze tijdwinst willen profiteren en daarom een plekje langs deze handelsroute willen bemachtigen.
De klimaatverandering brengt nog meer met zich mee: landbouw. Agricultuur heeft op het eiland een zeer korte geschiedenis: het is nog maar honderd jaar geleden dat men hier gras zaaide en schapen ging houden. Door de extreme weersomstandigheden was er eigenlijk niets anders mogelijk. Hoewel Groenland nog steeds een vrij extreem klimaat heeft, heeft er in de recente jaren toch een grote verandering plaatsgevonden en is het nu mogelijk om gewassen als aardappelen en rapen te telen, evenals andersoortig vee te houden. Dit brengt op zijn beurt weer allerlei gevaren en onzekerheden mee als ongedierte, ziekten en invasieve soorten. Daarnaast heeft Groenland ook te maken met onvoorspelbaar weer, maar over het algemeen zitten er veel voordelen aan als Groenland een stukje meer zelfvoorzienend wordt. Hierdoor hoeven er minder producten geïmporteerd te worden en is het eiland minder afhankelijk van het buitenland/Denemarken wat betreft de voedselvoorziening. Daarnaast brengt het ook een economisch voordeel met zich mee als boerderijen zich niet hoeven te beperken tot gras en schapen.
Het lijkt daarom soms bijna alsof er een nieuw land aan het ontstaan is, wat op zijn beurt veel
druk met zich meebrengt. Er is al meer dan vijftien jaar een lang, ingewikkeld en meeslepend proces gaande, ontstaan door een grote meerderheid van Groenlandse bewoners die pleiten voor volledige zelfstandigheid en onafhankelijkheid van Denemarken.
Bovengenoemde kwestie heeft namelijk niet alleen een economisch motief, maar brengt ook een lange en traumatische geschiedenis met zich mee. De Deense overheid heeft de oorspronkelijke bewoners namelijk jarenlang onderdrukt en heeft voor ernstige misstanden gezorgd, dat nog tot op de dag van vandaag niet voorbij is. Zo zijn er na de Tweede Wereldoorlog talloze kinderen bij hun families weggehaald, werden de Groenlanders gedwongen te verhuizen, en probeerde Denemarken de Groenlandse economie hevig te beïnvloeden. Dit had als gevolg dat er een toename in zelfmoord, alcoholmisbruik en geweld plaatsvond. Daarnaast is er bij zo’n 4.500 Groenlandse vrouwen en meisjes in de periode van 1960 tot 1991 ongewild een spiraal geplaatst, en bleek dit te zijn doorgezet nadat de overheid hier naar verluidt mee was gestopt. Een recent geval kwam zelfs in 2018 nog
aan het licht.
Naast deze ernstige misstanden spelen er nog andere problemen op het eiland. De meeste
Groenlanders zijn namelijk absoluut niet tevreden met de eerder genoemde nieuwe economische ontwikkelingen. Zij hebben daarom bij de (vervroegde) verkiezingen met meer dan een derde van de stemmen de socialistische partij Ataqatigiit verkozen. Ataqatigiit is, net als vier van de zeven andere partijen in Groenland overigens, voor volledige zelfstandigheid. De aanleiding voor deze verandering is onder andere de Kuannersuit-mijn, die bedoeld was voor het delven van zeldzame aardmetalen en uranium. In tegenstelling tot de vorige regerende partij Siumut, die al sinds 1979 bijna onafgebroken aan de macht was, is Ataqatigiit namelijk tegen het openen van deze mijn. De mijn is op dit moment in handen van het Australische bedrijf Energy Transition Minerals en een Chinese investeerder, tevens een goed voorbeeld van het internationale vergrootglas waar Groenland op dit moment onder ligt. De verkiezingsoverwinning van Ataqatigiit had grote negatieve gevolgen voor het in gebruik nemen van deze mijn en nu Groenland ook het opgraven van uranium vanwege de radioactieve
uitstoot en negatieve impact op het klimaat heeft verboden, is de toekomst van Kuannersuit vrij onzeker geworden.
Fun Facts
– De gekleurde gebouwen op Groenland hadden vroeger allemaal een andere functie. Rode huizen waren bestemd voor kerken, scholen, handel en hun personeel. Geel was voor ziekenhuizen en hun medewerkers, Groen voor alles en iedereen die met elektriciteit te maken had, blauw voor de visserij en politiebureaus waren zwart.
– Groenland heeft geen wegen die de dorpen op het eiland met elkaar verbindt, en het reizen tussen de verschillende plekken kan dan ook alleen per boot, vliegtuig, helikopter, sneeuwscooter of hondenslee worden gedaan.
Kijktips
Het vierde seizoen van de Deense serie Borgen speelt zich voor het overgrote deel
af op Groenland. De serie is natuurlijk wel fictief, maar sluit tegelijkertijd wel aan bij de bestaande problemen en kwesties die spelen. Borgen – riget, magten og æren is te vinden op Netflix.
The Fight for Greenland is een documentaire gemaakt door 2Doc, waarin vier jonge Groenlanders gevolgd worden in de onafhankelijkheidsstrijd die zij, ieder op hun eigen manier, voeren.
Geschreven door
