De feestdagen en schoolvakanties zijn weer voorbij. Waar dat in een covid-vrije wereld zou betekenen dat het ‘normale leven’ weer gaat beginnen, verkeren we ons nu nog in een nare derde lockdown. Aan veel mensen om mij heen merk ik dat de kracht om te relativeren steeds verder wegebt. Velen hebben kerst en nieuwjaar alleen moeten vieren, velen missen hun familie en vrienden en velen hebben amper motivatie voor het nieuwe school-semester. Ook bij mezelf merk ik dat de laatste lockdown er behoorlijk inhakt. Hoewel ik mijn schouders er nog onder kon zetten tijdens de eerste lockdown, zijn er nu toch een hoop dingen die ik erg begin te missen. Ik mis het bezoeken van musea, het eten van Zweedse balletjes in Ikea, het urenlang rondsnuffelen in tuincentra en het zorgeloos afspreken met vriendinnen op een terras. Iets wat ik óók gigantisch mis, is de bioscoop. Naast de vertrouwde geur van popcorn en de comfortabele rode stoelen, is het kijken van een goede film in deze vreemde tijden één van de beste afleidingen. Met het sluiten van de bioscopen leek daar even een einde aan te komen. Maar, gelukkig leven we in 2021 en is het tegenwoordig niet moeilijk om met gesloten bioscopen alsnóg van films (en series) te kunnen genieten. Tijdens de kerstvakantie draaiden mijn Netflix, Pathé-thuis en Picl dan ook overuren. Ik heb een hoop goede films gezien en als echte Scandinavië-fan waren dat natuurlijk vooral films van Noordse bodem. Omdat ik zeker weet dat de verveling ook bij de meeste Noorderlicht-lezers is toegeslagen, deel ik in dit artikel vijf van die films met jullie. Wellicht krijgt een stukje Deense/Zweedse/Noorse/IJslandse cinema jullie ook door die laatste quarantaine-loodjes!
Den Skyldige (The Guilty)
De eerste film die ik zag tijdens de donkere dagen was de Deense film Den Skyldige (The Guilty). Deze thriller uit 2018 is de perfecte optie als je zin hebt in een typisch gevalletje Nordic Noir. De film gaat over politieagent Asger Holm (Jakob Cedergren) die na een schorsing wordt aangewezen om noodoproepen te beantwoorden op een politiebureau in Kopenhagen. Na een behoorlijk relaxte middag, krijgt hij ’s avonds een telefoontje van een jonge vrouw die zich Iben Østergård (Jessica Dinnage) noemt. De vrouw klinkt overstuur en wil in eerste instantie niet zeggen waar ze voor belt. Als politieagent Holm doorvraagt, komt hij erachter dat Iben ontvoerd is door een man in een wit busje. Wat volgt is een ingewikkelde zoektocht naar Iben en haar mysterieuze ontvoerder.
Zoals het plot hierboven beschreven is, klinkt Den Skyldige als iedere andere Scandinavische thriller die je ooit gezien hebt. Maar niets is minder waar. De structuur van deze film is wat de film zo bijzonder maakt: het hele verhaal speelt zich af in één kamer, namelijk de kamer waarin politieagent Holm telefoontjes beantwoordt. Bijna twee uur lang zien we niets anders dan de vier muren van deze kamer en agent Holm die door de telefoon met de ontvoerde Iben praat. Geen enkel moment ziet de kijker wat er aan de andere kant van de telefoon gebeurt; we horen enkel de stem van Iben en haar 6-jarige dochtertje. Dit betekent echter niet dat de film niet meeslepend is. Integendeel; het feit dat de kijker alleen stemmen hoort door een simpele telefoon zorgt ervoor dat de fantasie van kijkers wordt aangewakkerd en dat je je constant afvraagt hoe het verhaal gaat aflopen.
Dronningen (Queen of Hearts)
Dat de Scandinaviërs goed zijn in het maken van thrillers weten we ondertussen. Maar de afgelopen jaren hebben de noorderlingen bewezen dat ze ook fenomenaal zijn binnen het drama-genre. Dronningen (oftewel Queen of Hearts) is daar het perfecte voorbeeld van. Deze Deens-Zweedse film uit 2019 is één van mijn favoriete Scandinavische films aller tijden. De film gaat over moeder, echtgenote en advocate Anne (Trine Dyrholm). Anne lijkt haar leven volledig op de rit te hebben; ze is gelukkig getrouwd met Peter, heeft twee mooie dochters en woont in een prachtige villa in de bossen. Haar mooie leventje wordt echter flink verstoord wanneer Gustav (Gustav Lindh), de roekeloze tienerzoon van Peter, bij hen intrekt. Waar de band tussen Anne en haar stiefzoon in eerste instantie moeizaam verloopt, ontstaat er uiteindelijk een seksuele relatie tussen de twee die koste wat kost verborgen moet blijven.
Hoewel het plot van Dronningen sterk is, moet je deze film vooral kijken wanneer je houdt van goed acteerwerk. Trine Dyrholm (ook wel bekend van haar rollen in Festen, A Royal Affair en The Legacy) is zoals altijd weergaloos in haar rol als de verwarde Anne. Het feit dat Dyrholm de rol zó goed vertolkt is in het geval van Dronningen cruciaal. Het verhaal loopt het risico te vervallen in een pornoachtig cliché van een stiefmoeder die valt op haar stiefzoon, maar doordat Dyrholm de rol met zoveel diepgang speelt, is dat totaal niet het geval. Ook de Zweedse Gustav Lindh is een acteur om in de gaten te houden. Met zijn ruwe talent, gevoelige manier van spelen en modebewustzijn (check zijn Instagram) is hij een beetje de Timothée Chalamet van Zweden. Voor zijn rol in Dronningen werd hij al bekroond met de prestigieuze Deense Bodilprisen for bedste mandlige birolle, en het zou mij niets verbazen als hij internationaal nog hoge ogen gaat gooien.
En Helt Almindelig Familie (A Perfectly Normal Family)
Binnen het drama-genre is de Deense film En Helt Almindelig Familie ook echt een parel. De film vertelt het gevoelige verhaal van vader Thomas (Mikkel Boe Følsgaard) die eigenlijk geen Thomas is, maar Agnete. Wat zo ontzettend sterk is aan deze film is het feit dat het transgender-zijn van Agnete niet wordt geproblematiseerd in de zin van wat de samenleving ervan vindt. Vaak is dat bij films over transgenders (en lhbt’ers in het algemeen) nog wél het geval; ze gaan over pesterijen, geweld, afstoting en onbegrip. Deze Deense film uit 2020 belicht echter een heel ander aspect van het transgender-zijn waar vele andere media nog tekort schieten; namelijk het feit dat de maatschappij het wel accepteert, maar dat het een lastige kwestie blijft voor een gezin. Wat hoe zou jij je voelen als je vader ineens niet meer je vader is, maar je moeder? Hoe woke je ook bent, dat blijft toch wel iets wat je in zekere zin moet verwerken. En Helt Almindelig Familie laat dit verwerkingsproces op subtiele en realistische wijze zien. Eén van de mooiste voorbeelden daarvan is een vroege scène waarin het gezin een therapiesessie volgt. Agnetes vrouw geeft aan dat ze een afscheidsceremonie wil organiseren voor Thomas. Oudste dochter Caroline is uiterst verontwaardigd en schreeuwt dat ze geen uitvaart gaat regelen voor haar levende vader. Jongste dochter Emma zit tussen haar kibbelende familieleden in met een blinddoek; die draagt ze omdat ze nog niet klaar is om haar vader in vrouwenkleding te zien.
Hoewel het prachtige verhaal van deze Deense film uit 2020 al genoeg reden zou moeten zijn om hem een kans te geven, is een leuk detail het Nederlandse vleugje in de cast. Wanneer Agnete met haar kinderen op vakantie gaat in Spanje raakt ze bevriend met een Nederlandse vrouw (gespeeld door Hadewych Minis) en haar gezin. Het gezin wordt uitgenodigd op Agnetes verjaardagsfeest en de kijker krijgt een heus ‘lang zal ze leven’ te horen. Toch leuk om een beetje van je eigen taal te horen in een succesvolle Deense film!
Håp (Hope)
In een artikel over Scandinavische films mag een Noorse film natuurlijk niet ontbreken. Net als En Helt Almindelig Familie is Håp nog maar vers uit de Nederlandse bioscopen. De autobiografische film vertelt het verhaal van choreografe Anja (Andrea Bræin Hovig) die in de periode voor kerstmis wordt gediagnosticeerd met een ongeneeslijke hersentumor. Hoewel Anja en haar partner Tomas (Stellan Skarsgård) aanvankelijk nog hoop hebben, blijkt al snel dat de dokters haar een levensverwachting van drie maanden geven. Wat volgt is een vraagstuk over hoe je je eigen dood moet aankondigen aan je kinderen en hoe je nog van je partner kunt houden als je weet dat je er over drie maanden niet meer bent.
Håp is een vrij heftige film en zeker niet geschikt voor iedereen. Wanneer je een dergelijke situatie zélf hebt meegemaakt, kan ik mij voorstellen dat deze film niet plezierig is om naar te kijken. Echter, als je het verhaal meer van een afstand kunt bekijken, is de film zeker de moeite waard. Naast dat de film voornamelijk over de dood gaat, zitten er ook mooie levenslessen in over de liefde en wat het betekent om moeder te zijn. Een quote die mij nog dagenlang na het zien van Håp is bijgebleven is een uitspraak van één van de artsen van Anja. Wanneer Anja wanhopig vraagt hoe ze het slechte nieuws aan haar kinderen moet vertellen, geeft de arts een prachtige raad: “Jeg pleier å si at man skal gi barn 10% mer håp enn den man selv har.” Oftewel: “Ik zeg vaak dat je kinderen 10% meer hoop moet geven dan dat je zelf hebt.”
Ari Eldjárn: Pardon My Icelandic
Hoewel een goede dramafilm uiterst geschikt is om alle corona-drama even aan de kant te zetten, mag een ietwat luchtigere film suggestie in dit artikel ook niet ontbreken. Immers, soms is lachen het beste medicijn tegen de perikelen van de afgelopen lockdown-periode en lachen kun je zeker met de cabaretshow Pardon my Icelandic van de IJslandse cabaretier Ari Eldjárn.
Voor Scandinavië-studenten is deze show (te streamen via Netflix) echt een bom van herkenbaarheid. Eldjárn neemt op komische wijze allerlei stereotypen en waarheden over de “Nordic countries” onder de loep. Wat daarbij overheerst is de enorme zelfspot jegens zijn eigen land; Eldjárn is niet bang om zijn eigen volkje op grappige doch kritische wijze op de hak te nemen. Zo beschrijft hij IJsland, in het licht van de immense economische crisis van 2008-2012, als een “procrastination nation” en maakt hij gehakt van het IJslandse volkslied: “National anthems are usually military songs, like ‘we are the greatest country in the world and we’re going to murder you.’ Our national anthem is about a flower.” Ook voor taal junkies is Pardon My Icelandic een uiterst goede match. Eldjárn is fenomenaal in het beschrijven van de Scandinavische talen en hun specifieke rariteiten. Een taal die hierbij (zoals gewoonlijk) niet bespaard blijft, is het Deens. Vooral om Eldjárns persiflatie van Denen die Engels proberen te spreken, heb ik hardop moeten lachen. Zo maakt hij pijnlijk duidelijk hoe stom een Deense James Bond geklonken zou hebben en roast hij de Denen om het feit dat ze in de buurt van een Brit altijd even willen laten horen hoe goed hun Engels is: “Yes, of course Mr. Englisman. Pay attention to my good English vocabulary.” Stereotyperend is het soms zeker, maar in dit geval kunnen lollige stereotypes en frivole anekdotes ons wellicht door een lastige periode helpen.
Bron afbeelding: shutterstock.com
Geschreven door
