Beeld: Norsk Film Distribusjon
De beste plekjes in de zaal waren nog vrij toen wij de bioscoopzaal binnengingen. Songs of Earth zou het worden. Deze documentaire – met als oorspronkelijke titel Fedrelandet – was de Noorse inzending voor de Oscars van 2024, maar heeft helaas geen prijs in de wacht gesleept. Wat mij betreft geheel onterecht: de film heeft een onuitwisbare indruk op mij achtergelaten en aan de reacties in de zaal te zien was ik niet de enige. Voordat de voorstelling begon, hield de ambassadeur een kort praatje over de film. Nadien zou er ruimte zijn voor vragen aan regisseuse Margreth Olin: achteraf bleek zij via Zoom in te bellen met haar vader aan haar zijde. Zo kreeg het publiek ook de kans om, zij het in het Noors of via Olin in het Engels, vragen te stellen aan de ster van de film.
De documentaire vertelt namelijk het verhaal van Olins vader en het dunbevolkte dal waar hij is opgegroeid. Vader Jørgen gaat ondanks zijn hoge leeftijd – de beste man was tijdens de opnames al halverwege de tachtig – nog iedere dag de natuur in en neemt de kijker mee op verschillende wandelingen in en rondom Oldedalen, het Noorse dal dat hij thuis mag noemen. Spectaculaire natuurbeelden, zowel in close-up als van immense landschappen, worden afgewisseld met intieme gesprekken en verhalen over vroeger, nu en de toekomst.
De Noorse titel van de film bleek vele malen passender. De film was niet alleen een eerbetoon aan de natuur, zoals de Engelse titel doet lijken, maar ook een ontroerende ode aan Olins vader die haar de wereld heeft laten zien. De natuur werd dusdanig scherp in beeld gebracht, zowel qua beeld als geluid, dat je als kijker het gevoel had er te zijn. Ik voelde een zekere nostalgie voor het dal waar ik nog nooit geweest ben. Misschien is het de associatie met en het terugverlangen naar andere Scandinavische natuur waar ik al eerder intens van heb mogen genieten, maar het voelde als veel meer dan dat.
Our first love was nature… Let’s not forget.
De film toont namelijk ook een duistere kant. Er wordt verteld over natuurgeweld en de desastreuze gevolgen die dat had voor de dalbewoners, maar tegelijkertijd wordt er geen kwaad woord over moeder natuur gesproken. Integendeel: de film neemt het voor haar op door ook aandacht te schenken aan de schade die de mens aan de natuur berokkent.
Het wereldwijde probleem van klimaatverandering wordt, door het vanuit Jørgens perspectief te vertellen, persoonlijk en daarmee vatbaar. Als er iets is waar de film ons pijnlijk aan herinnert, is het wel dat wij als mens deel uitmaken van een groter geheel waarin wij geen autoriteit hebben, maar nu wel de natuurlijke balans in verstoren. Fedrelandet laat zien dat de mens een veel sterkere verbinding heeft met de natuur dan sommigen misschien willen geloven en wij haar daarom moeten koesteren. Zoals een zwart beeld met witte tekst in de film treffend verkondigt: “Our first love was nature… Let’s not forget.”
Naast de sterke verbinding die wij als mensen met de natuur hebben, werd ook de band tussen mensen onderling mooi neergezet. De liefde tussen Olins ouders kwam prachtig naar voren in een gesprek over leven en dood. Zo gaf moeder aan het eerst te willen sterven, omdat zij het verdriet van het verlies van haar man niet zou kunnen dragen. Het was hartverscheurend om in de vragenronde na de voorstelling te ontdekken dat Olins moeder de toekomst voorspeld leek te hebben: zij bleek niet lang na de Noorse première van de film te zijn overleden. De emotie in het gezicht van de inmiddels 87-jarige Jørgen tijdens het gesprek over zijn vrouw was op zijn zachtst gezegd ontroerend. Zijn verdriet heeft echter als fijne kanttekening dat in een wereld vol haat en ellende gelukkig de liefde ook nog zegeviert.
De vragenronde na de voorstelling verliep met een lach en een traan: Jørgen had niet veel later na het gesprek over zijn vrouw alweer de lachers op zijn hand, waarmee er ondanks alle emotie een vrolijk einde kwam aan de avond. In de trein naar huis speelden de negentig minuten film zich nogmaals in mijn hoofd af. Toen ik eerder die avond EYE binnenliep, had ik niet gedacht dat de documentaire zo indrukwekkend zou zijn; het had Stefan ook niet koud gelaten. Het was een adembenemend mooi, oprecht en liefdevol eerbetoon aan moeder natuur, familie en nalatenschap. Of het nou liefde voor de medemens of voor de natuur is, of allebei: laten wij het niet vergeten.
Geschreven door
